بودجه 1400 جفایى كه در حق نهادهاى مذهبى مى‌رود

^{جفایى كه در حق نهادهاى مذهبى مى‌رود}

به بهانه‌ى گزارش‌هاى غلط درباره بودجه نهادهاى دینى‌

اشاره: هر ساله و در ایام بررسى بودجه در مجلس، جداول و مقالات و گزارش‌هایى غلط و ناقص در باره بودجه‌هاى مذهبى منتشر مى‌شود كه حاكى از نگاه‌هاى غلط یا اغراض آلوده‌ى سیاسى است كه براى تضعیف نهادهاى دینى وجود دارد. در این بخش با اشاره به یك نمونه مقاله منتشر شده، پاسخ منتقدانه به این مقاله را نیز مى‌خوانیم.

یك گزارش ناقص و یك نشانى غلط

به گزارش تجارت‌نیوز، جدول هفتم لایحه بودجه 1400 «خلاصه بودجه دستگاه‌هاى اصلى و زیرمجموعه» نام دارد و در آن نام نهادها و موسسات مذهبى گوناگونى به چشم مى‌خورد. در این گزارش از میان این دستگاه‌ها 43 دستگاه انتخاب شده‌اند كه مشخصا با فعالیت كلى مذهبى تعریف شده‌اند.

*كف دریافتى این دستگاه‌ها پنج میلیارد تومان و سقف آن بیش از دو هزار میلیارد تومان است. در میان آن‌ها فعالیت برخى به‌صورت یك بخش كاملا تخصصى مشخص نیست و برخى دیگر هم ازجمله مجمع جهانى اهل بیت و مجمع جهانى تقریب مذاهب اسلامى فعالیت‌هاى مشابهى دارند.*بعضى دیگر نیز زیرمجموعه دیگرى هستند، اما در ردیفى جداگانه و به‌طور مجزا بودجه مى‌گیرند. مثلا دانشگاه اهل بیت كه زیرمجموعه مجمع جهانى اهل بیت است بیش از 17 میلیارد تومان بودجه جداگانه دریافت مى‌كند.**شاید ارقامى مثل 17 میلیارد تومان در میان ارقام درشت بودجه‌اى به نظر ناچیز بیاید، اما براى درك بهتر مى‌توان به بودجه كل ستاد بحران كشور معادل 13 میلیارد و 700 میلیون تومان اشاره كرد، یعنى حدود چهار میلیارد كمتر از دانشگاه اهل بیت. سال 1400 این 43 نهاد جمعا هفت هزار و 252 میلیارد و 600 میلیون تومان بودجه دریافت خواهند كرد.*در میان این 43 دستگاه، بسیج كه البته تنها نهاد جدول است كه فعالیت‌هایش به فعالیت‌هاى فرهنگى محدودشود، بیشترین دریافتى را دارد.

*دومین دستگاهى كه بیشترین بودجه را مى‌گیرد مركز خدمات حوزه‌هاى علمیه است. این دستگاه هزار میلیارد تومان از بودجه ارتزاق مى‌كند؛ یعنى كمى بیش از مجموع بودجه مجلس شوراى اسلامى و سازمان اورژانس كل كشور.

*شوراى عالى حوزه‌هاى علمیه نیز 651 میلیارد تومان بودجه دریافت خواهد كرد. این مبلغ تقریبا دو برابر بودجه سازمان غذا و دارو و بیش از پنج برابر بودجه وزارت علوم، تحقیقات و فناورى كشور است.

*جامعه المصطفى العالمیه و سازمان تبلیغات اسلامى نیز به ترتیب چهارمین و پنجمین نهاد بودجه‌بگیر در این فهرست هستند كه اولى معادل بودجه آموزش و پرورش كشور و دومى حدود دو برابر بودجه كتابخانه ملى یا چهار برابر بنیاد ملى نخبگان ایران بودجه مى‌گیرد.

*افزایش بودجه برخى از این نهادها تا 150 درصد در شرایطى صورت‌گرفته كه بودجه برخى ردیف‌هاى مهم بودجه ازجمله سازمان آموزش و پرورش یه یك سوم تقلیل یافته است.

پاسخى درست به یك گزارش غلط

محسن ردادى عضو هیأت علمى گروه مطالعات انقلاب اسلامى پژوهشكده‌ى فرهنگ و مطالعات اجتماعى پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامى در پاسخ به این گزارش نوشت:

هفته گذشته یادداشتى با عنوان «نهادهاى مذهبى چقدر بودجه مى‌گیرند؟» منتشر شد كه درباره آن مى‌توان به چند نكته اشاره كرد:

1- با توجه به این‌كه بودجه عمومى در لایحه 1400 حدود 929، 822 هزار میلیارد تومان است، مهم است بدانیم كه كل مبلغى كه در آن یادداشت به نهادهاى مذهبى نسبت داده شده حدود 008؟0 درصد از كل بودجه عمومى است! پس نه كل بودجه و نه 8 درصد و نه هشت صدم درصد، بلكه 8 هزارم درصد از بودجه عمومى براى ترویج و توسعه دین و مذهب صرف مى‌شود!

2- در ردیف كردن اسامى نهادهاى مذهبى، سنخیت در نظر گرفته نشده است. مثلا پژوهشگاه‌ها با سازمان حج چطور در یك دسته قرار مى‌گیرد؟

3- چرا سازمان بسیج جزو نهادهاى مذهبى قلمداد شده است؟ سازمان بسیج یك سازمان فرهنگى و نظامى و انقلابى است و وظیفه‌ى آن ترویج دین، نیست. شاید چون اعضاى آن متدین هستند نویسنده به این فهرست این نام را اضافه كرده است؟

پس در این صورت چرا دانشگاه امام صادق (ع) نیامده كه حوزوى‌تر از بسیجیان هستند؟ شاید نویسنده محترم پس از تنظیم جدول، مبلغ نهایى نهادهاى مذهبى را كمتر از حد انتظار دیده، بنابراین «سازمان بسیج مستضعفین» كه میلیون‌ها عضو دارد و مأموریت‌هاى گسترده‌اى بر عهده دارد را با بودجه‌اى كه تقریبا یك سوم كل بودجه این فهرست است را اضافه كرده تا عدد نهایى «درشت‌تر» به نظر برسد!

4- مقایسه‌هاى معنادار و رندانه‌اى توسط نویسنده صورت‌گرفته و اصطلاحاتى به كار برده شده كه یادداشت را ازطرفى خارج مى‌كند و آن‌را سوگیرانه جلوه مى‌دهد. به‌عنوان مثال براى حوزه علمیه كلمه‌ى «ارتزاق» از بودجه عمومى به كار برده شده كه تداعى‌كننده همان باور عامیانه‌اى است كه در مقدمه به آن اشاره شد.

در حالى كه در ادبیات معمول بودجه، از عبارت «اختصاص» بودجه به یك نهاد استفاده مى‌شود نه ارتزاق. علاوه بر این مقایسه‌هاى معنادارى صورت‌گرفته. مثلا بودجه‌ى «مركز خدمات حوزه‌هاى علمیه» با بودجه اختصاص داده شده به «منطقه‌ى آزاد قشم» مقایسه نمى‌شود، بلكه با بودجه «اورژانس» مقایسه مى‌شود كه ذهن مخاطب را جهت دهد.

یا بودجه سازمان تبلیغات را با آموزش و پرورش مقایسه مى‌شود كه حساسیت كافى برانگیخته شود. معناى ضمنى این مقایسه این است كه مردم عزیز ایران! اگر سال بعد آمبولانس دیر به بیمار شما رسید،به مركز خدمات حوزه‌هاى علمیه مراجعه كنید و روحانیون را مواخذه كنید! اگر سال بعد كلاس درس در مناطق محروم ساخته نشد، متهم اصلى، سازمان تبلیغات است و نه دولت و آموزش و پرورش. القاى این پیام‌ها گمراه‌كننده است. بودجه‌ى 008؟0 درصدى نهادهاى مذهبى جاى سلامت و آموزش مردم را تنگ نكرده است. باید سراغ ردیف‌هاى درشت‌تر بودجه رفت و با كاستن از آن مبالغ، به آموزش و سلامت مردم رسیدگى كرد.

5- اما مهم‌ترین اشكال، به اعداد و ارقام ناقصى بر مى‌گردد كه با بودجه‌ى نهادهاى مذهبى مورد مقایسه قرار گرفته‌اند.این اعداد با واقعیت لایحه بودجه هیچ نسبتى ندارند و همان‌طور كه گفته شد، اگر مخاطبان به لایحه‌ى منتشر شده مراجعه كنند، به حقیقت پى مى‌برند.

به‌عنوان مثال بودجه جامعه المصطفى العالمیه دو برابر بودجه وزارت آموزش و پرورش تصور شده است. بودجه‌ى وزارت آموزش و پرورش به‌صورت تفكیك شده در جدول شماره هفت ماده واحده لایحه بودجه آمده است. مجموع این ارقام بیش از 111 هزار و 106 میلیارد تومان است.

فقط بودجه اختصاص یافته به اداره مدارس خارج از كشور، 471 میلیارد تومان است كه وظیفه آن برگزارى كلاس‌هاى درس در خارج از ایران است. بودجه دانشگاه المصطفى 465 میلیارد تومان است كه كمتر از یكى از اداره‌هاى وزارت آموزش و پرورش است كه در بالا به آن اشاره شد.

در مقام مقایسه، بودجه این دانشگاه یك دویستم بودجه وزارت آموزش و پرورش است كه در یادداشت ادعا شده بود كه بودجه‌اى تقریبا مشابه دریافت مى‌كنند كه اصلا صحت ندارد. به علاوه بودجه‌ى كلى وزارت آموزش و پرورش نه تنها كمتر نشده بلكه از 57 هزار میلیارد تومان به بیش از 111 هزار میلیارد تومان رسیده كه حدود دوبرابر بودجه سال 99 است. در حالى كه ادعا شده بود بودجه آموزش و پرورش به یك سوم تقلیل یافته است. ادامه دارد